vrijdag 2 december 2016

Andere tijden

Daar stond ik dan, lieve laatste rederijker, afgelopen maandag, op jouw veertiende sterfdag: met m'n oude legerkisten in de zwarte klei te turen naar een gat in de grond met daarin de sporen van ruim tweeduizend jaar oude Haarlemse geschiedenis. Haarlem bestaat niet, zei jij, en dat geeft alle ruimte om de geest te laten dwalen.
Ik zag ploegsporen, getrokken met een zogeheten 'scheurploeg', zo vertelde de archeoloog. Ik proefde dat woord, terwijl ik keek naar de welhaast perfecte ruitvormen in het oude duinzand. In gedachte zag ik de boer met os door het landschap trekken, ver voor Christus, stad en Bavo. Dat waren 'andere tijden', inderdaad.
Gek, maar in mijn besef van tijd zit er niet eens heel veel tussen twee millennia en die veertien jaar die er nu is verstreken sinds jij het loodje legde.
De wand van het gegraven gat liet zien hoe het duin op de oude strandwal naar het westen toe afvlakte tot waar het veen was ontstaan.
Niet ver van dit Delftplein, achter Hermans- en Revestraat, hebben ze een pad naar je vernoemd: Het Lennaert Nijghpad. Precies boven op die strandwal meandert dat pad door het groen van een niet onaardig parkje richting kerktoren en kroeg. Het is Beerenburgerweer, dus kom we gaan.

Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 30 november

woensdag 16 november 2016

Annabel aan het Spaarne

Zeven jaar denk ik dat ze was, wachtend langs het Spaarne op de boot met Sint en Pieten. Op haar wangen had ze een paar roetvegen en op haar hoofd een pietenmutsje. Helder blauwe ogen tuurden zenuwachtig de rivier af. Vol verwachting, zoals dat in deze tijd van het jaar heet.
,,Weet je al wat je van Sinterklaas wil hebben?'', vroeg ik, zomaar eigenlijk. ,,Jáááá'', zei ze met zo'n langgerekte jongemeisjes-á. ,,Een Teska Newborn Kitten.''
Een wat?! Ik had geen idee waar ze het over had. ,,Een robotkatje'', verduidelijkte ze.
,,Wil je niet liever een echt katje?'', vroeg ik. ,,Nee...'', klonk het met een blik op mama achter haar. Ha, mama zag een echte kat niet zitten, zoveel was duidelijk.
Ik dacht aan Annabel. Annabel had ooit de hoofdrol in de prachtige Sinterklaasfilm 'Een Huis in een Schoen'. Dat was in 1971, een andere tijd. Hoofdpiet toen was een meneer die later nog eens - wit geschminkt! - verder zou gaan als rechercheur De Cock ('met c-o-c-k'). Er heerste woningnood in Nederland. Annabel, die met haar moeder en pas geboren broertje in een piepklein huisje woonde, wilde van Sinterklaas een écht huis. Dat werd niet direct begrepen. Ze kreeg aanvankelijk een poppenhuis. Later kwam dat toch nog goed. Dus wie weet, Annabel van langs het Spaarne, wie weet.

Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 14 november.

zondag 23 oktober 2016

Licht

Een van mijn vaste Haarlemse cafés heeft een nieuw verlichtingssysteem op de wc. Ik geef toe, ik heb geaarzeld over de vraag of ik dat nou op deze plek met u moest delen. Maar aangezien dit toch een life-changing gebeurtenis is voor nogal wat bezoekers van dat etablissement, wil ik het u niet onthouden.
Dat het lichtknopje pal naast de toiletpot aan vervanging toe was, leed geen twijfel. De behuizing van de lichtschakelaar ontbrak. Dat bracht minimaal het gevoel met zich mee dat je elk moment geëlektrocuteerd kon worden. En geloof me, dat is een vervelend gevoel zo vlak voordat je je gulp open ritst.
Op de plek van die schakelaar - nog steeds pal naast de pot dus - zit nu een klein kastje. Zonder knopje. Dat zorgt even voor verwarring totdat je erachter komt dat dat kastje er vanaf nu voor zorgt dat het licht in de wc vanzelf aangaat. Zonder enige aanraking!
Een bewegingssensor voor het licht. In de wc. Gemak dient de mens. Het is ook wel zo hygiënisch, bedacht ik me, al plassende.
En toen ging het licht uit...
De sensor geeft de plassende mens beperkt de tijd. Had ik te lang getreuzeld bij het bewonderen van de nieuwe schakelaar? En nu? Voortaan bewegend plassen om het licht aan te aan te houden?
Ik mis de oude schakelaar.

Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 21 oktober

zondag 16 oktober 2016

Monumentaal Schalkwijk

Haarlems jongste stadsdeel is bijna een monument rijker. De oude glasfabriek op de hoek van de Noord-Schalkwijkerweg en de Belgiëlaan gaat die status krijgen, zo werd vorige week duidelijk. Dat lijkt me mooi nieuws. Het aantal rijks- en gemeentelijke monumenten in Schalkwijk is op de vingers van één hand te tellen en het zal ook nog wel even duren voordat je er een tweede hand voor nodig hebt. Molens de Eenhoorn en de Hommel staan logischerwijs op een lijst, net als een vroeg 19e-eeuwse boerderij en het oude stenen grenspaaltje Haarlem-Haarlemmerliede. De flats aan de Engelandlaan lijken me nog niet direct op de nominatie staan.
Als jongetje dat daar net om de hoek is geboren en getogen, volg ik dit nieuws met net wat meer interesse. De glasfabriek uit 1916 - later watermeterfabriek, vervolgens zeepfabriek en van eind jaren '50 tot vorig jaar onderkomen van meubelmakerij Goes - heeft mij altijd tot de verbeelding gesproken. Het gebouw ademt mysterie. Er werd ooit een moord gepleegd! In januari 1920 werd de 26-jarige glasblazer Freek Zwart hier aan het mes geregen in een onvervalste crime passionnel - een die later op een misverstand bleek te berusten trouwens. Het is een monumentaal verhaal op zich.
Maar och, laat dit monument nu toch ook snel een nieuwe mooie invulling krijgen.

Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 13 oktober

vrijdag 26 augustus 2016

Droog

De trein van 9 over 1 maakt nog maar net aanstalten om Zandvoort te verlaten als de conducteur de coupé al binnen komt zetten voor de vervoersbewijzencontrole, zoals dat tegenwoordig heet. Een welluidend en welgemeend 'Goedemiddag!' vult de langzaam in beweging rollende ruimte.
Maar de verwelkoming is niet het enige dat hij met zijn reizigers wil delen. Hij wil nog iets anders kwijt, zo is in zijn ogen te lezen. ,,Dit is de enige plek in Nederland waar het momenteel droog is!'', meldt hij. De verwondering in zijn stem is hoorbaar. ,,Ik ben vandaag al overal geweest'', zo gaat hij verder. ,,Zwolle, Utrecht, Eindhoven, Enkhuizen. Alleen híer is het droog. Onvoorstelbaar...'' Dan verlaat hij de coupé weer voor de volgende.
'Die is kennelijk al vroeg begonnen', bedenk ik me, terwijl het perron uit zicht verdwijnt. Maar, vraag ik me dan ineens af, heeft deze man me nu zojuist uitgelegd dat ik een enorme fout heb begaan? Dat ik in Zandvoort had moeten blijven, uilskuiken die ik er ben! Regen in het hele land! Behalve in Zandvoort!
Donkere wolken spelen een grimmig schimmenspel boven Middenduin, boven het station van Overveen, boven het torentje van de voormalige Heilig Hartkerk aan de Kleverparkweg, zie ik door het raam. Maar niks hoor. Het is 10 voor half 2 en ook in Haarlem is het droog.

Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 23 augustus

woensdag 10 augustus 2016

Grote Markt mismaakt

Ach ja, die hekken van Haarlem Culinair op de Grote Markt. Het gemopper daarover wordt al jaren als vast bijgerecht geserveerd. Zoals eigenlijk alles wat er op de Markt gebeurt tot gemopper leidt: van kermis tot Glazen Huis en zelfs de jaarlijkse kerstboom.
Culinair mag zich in een bont gezelschap weten, en in een lange traditie bovendien.
Het is dit deze week zeventig jaar geleden dat Haarlem zijn 700-jarig bestaan als stad vierde. Dat gebeurde een jaar te laat, maar dat was omdat in het bevrijdingsjaar nu eenmaal niet meteen alles klaar stond voor zo'n spektakel. Hoogtepunt was op vrijdag 9 augustus een theaterstuk waarin de complete stadshistorie - werkelijke én bedachte - voorbij kwam. Van Damiate tot Kenau en Frans Hals.
En ook hier werd gemopperd, zo valt te lezen in Haarlem's Dagblad van 10 augustus 1946:
'Haarlem krijgt in deze feestweek veel bezoekers van elders. Natuurlijk trekt hen de Groote Markt. Daarom is het jammer, dat dit mooie plein - 't hart der stad - mismaakt is door de tribune die noodig was om aan ,,De Vrijheid vlagt'' het Stadhuis als achtergrond te geven. Niet zelden hoort men onder de bezoekers (en veel stadsgenooten sluiten zich daarbij aan!) de verzuchting: ,,Was het niet beter geweest dit spel op een andere plaats op te voeren - bijvoorbeeld in den Hout''...' Heerlijk, mopperen!


 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 8 augustus

vrijdag 29 juli 2016

Doolhof

Natuurlijk was het een teleurstelling dat de 81 meter hoge City Skyliner uiteindelijk deze zomer toch niet op het Badhuisplein in Zandvoort zou komen te staan. 81 meter... ik keek daar naar uit. Vanaf die hoogte zou je toch een fantastisch uitzicht moeten hebben. Tot aan het verste windmolenpark aan toe. Maar goed, het was niet precies duidelijk of het wel helemaal veilig zou zijn bij stevige wind vanaf zee. Daar moet je ook geen risico's mee willen nemen. Gelukkig bood Zandvoort de afgelopen twee weken een fraai alternatief. Het Badhuisplein kreeg een 'levensgroot labyrint'! Kijk, dat is iets om blij mee te zijn. Wethouder Gerard Kuipers overdreef allerminst toen hij zei dat dit reuzedoolhof 'een waardevolle aanvulling op de lijst met geplande activiteiten en evenementen deze zomer in Zandvoort' was.
Het labyrint overtrof inderdaad alle verwachtingen. Ik heb me twee weken scheel gezocht naar ingangen en uitgangen, daarbij elk gevoel voor richting verliezend. Ik heb ingang noch uitgang gevonden. Dát zijn de betere doolhoven!
Navraag leert dat het 'levensgroot labyrint', ondanks de blije aankondiging helemaal nooit op het Badhuisplein heeft gestaan. Dat hield Zandvoort slim stil. Het ronddolen was daardoor des te leuker.

 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 27 juli

maandag 25 juli 2016

Krimvrede

De Delft is geen Zwarte Zee. Terwijl Turkije en Rusland elkaar eeuwenlang bevochten om een schiereiland, en Rusland en Oekraïne nog onlangs, is er om de Krim tussen de rivier de Delft en de spoorlijn nooit bloed gevloeid. Sterker: Bloemendaal heeft destijds nauwelijks een traan gelaten om het moeten afstaan van dit deel van haar grondgebied.
Op papier mogen er rondom de gebiedsuitbreidingsplannen van Haarlem begin vorige eeuw dan wel stevige stammenstrijden zijn uitgevochten, zo niet om Overdelft. Wat moest Bloemendaal nou helemaal met veengrond?
Het wijkje tussen ijsbaan en Pim Mulierstadion ligt er op een doordeweekse zomermiddag uiterst vredig bij. Zelfs de oorlog om de parkeerplaatsen die hier in het verleden tijdens de Honkbalweek nog wel eens uitbrak, is met een systeem van tijdelijke parkeervignetten in een langdurige vrede gesmoord.
Waarom Overdelft in de volksmond De Krim is gaan heten, is niet precies duidelijk. Vermoedelijk is het vanwege zijn afgelegenheid en positie tussen spoor en riviertje wel vernoemd naar het beruchte schiereiland. Verder lijkt er nauwelijks een verband.
Tegen de Haarlemse stemverhoudingen in kozen de inwoners van de De Krim bij het referendum van 6 april vóór een associatieverdrag met Oekraïne. Dat dan weer wel.


. Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 23 juli

vrijdag 22 juli 2016

Schijtvogel

Kauwen, spreeuwen, meeuwen, zwaluwen, koolmezen, reigers, eenden en futen - het maakt me eigenlijk niet zoveel uit van welk merk ze zijn. Ik heb iets met vogels. Ik vind ze mooi, grappig en eigenwijs. Dat ze al hupsend of zittend op een tak hun snavel moeten gebruiken om het gebrek aan handen en zelfs voorpoten op te lossen, vind ik bijna even intrigerend als het feit dat ze kunnen vliegen.
Verder heb ik weinig verstand van ze.
Toen ik eerder deze week aan het begin van de avond langs de Dreef fietste, zag ik tot mijn verrassing een prachtige roofvogel boven mijn hoofd op een lantaarnpaal zitten. En hij bleef daar doodgemoedereerd zitten toen ik afstapte om hem beter te bekijken. Of het een buizerd was of toch een valk of - wie weet - een sperwer, weet ik niet zeker. Dat Van der Valk ooit bedacht een toekan op het dak te moeten plaatsen bij wijze van logo, heeft mijn gevoel voor roofvogelherkenning vroegtijdig volledig verstoord, vrees ik.
Terwijl ik bewonderend een foto maak, komen er twee puberjongens aangefietst. Als ze de lantaarnpaal met vogel naderen, kijken ze kort omhoog, draaien vervolgens - alsof het zo is afgesproken - allebei een beetje aan hun stuur om vervolgens met 'n boogje onder de lantaarn door te fietsen. ,,Zoiets moet niet op je schijten...", hoor ik de één tegen de ander zeggen.
copyright RS


 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 20 juli

donderdag 21 juli 2016

Gensverslavend

Sinds we afgelopen weekend uitgebreid op pad zijn geweest om oude grenspalen in de omgeving te vinden, zie ik ze overal. Ook als ze er niet zijn. Grenspaaltjes vinden blijkt even verslavend als het aloude vakantiespelletje 'nieuwste kentekenplaten spotten'. Of - zo kan ik mij voorstellen - als dat Pokémon-Go, het virtuele tikkertje waarmee twintigers deze zomer hun kinderjaren 2.0 herbeleven.
Een grenspaaltjes-app zou best handig zijn, bedenk ik me, terwijl we al twee uur lang door de Waterleidingduinen struinen. We hebben inmiddels 57 herten gezien, mijn jeugdige Zomerpaginacollega heeft al twee Pokémon gevangen, maar we hebben nog géén paal.
Er is ooit wel iemand begonnen met zo'n app, zag ik al googelend, maar die heeft kennelijk niet doorgezet. De downloadpagina is althans 'niet beschikbaar'.
Wij speelden vroeger op straat 'grensje', dwalen mijn gedachten af. Zonder app. Maar mét een krijtstreep op de stoep waarover je per skelter, step of fiets smokkelwaar langs je douanevriendjes moest zien te krijgen. Het smokkelwaar bestond, zo hadden we afgesproken, uit blaadjes van de ligusterhaag aan het einde van de straat.
'Daar!' hoor ik mezelf in merkwaardige extase roepen. ,,Een Pokémon?'', klikt het grappend naast me. Maar de grenspaal staat er echt.

 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 20 juli

donderdag 2 juni 2016

Cornelis

Menselijke schedels hebben de intrigerende eigenschap áltijd te grijnzen. Tot aan de beide kaakgewrichten, alle resterende tanden bloot.
Zo ook Cornelis. Zo heet hij vanaf nu, de 35 tot 45 jaar oud geworden 15e-eeuwse Haarlemmer die begin 2012 werd opgegraven op de Botermarkt en sinds najaar 2014 ligt ’opgebaard’ in een glazen kist in het Archeologisch Museum.
Cornelis krijgt een gezichtsreconstructie en daarmee zijn smoeltje terug. Ik ben meer dan benieuwd. Sinds ik bij Bureau Archeologie een paar jaar terug mocht helpen bij het bij elkaar passen en plakken van middeleeuwse skeletresten als die van Cornelis leven deze stadsgenoten een beetje voor me.
Het Archeologisch Museum nodigt kinderen vanaf donderdag uit een tekening te maken van hoe zij denken dat Cornelis-van-vlees-en-bloed eruit zag. De prent die in oktober het meest lijkt op de professionele reconstructie wint een prijs. Leeftijdstechnisch ben ik uitgesloten van deelname. Ik teken mijn eigen Cornelissen in m’n hoofd, maar kom eigenlijk niet verder dan wat slagen in de lucht. Die malle scheve hoektanden van ’m, die weggeslagen neus...
Zo breed als zijn onbeklede doodskop zal Cornelis straks niet grijnzen, zoveel lijkt me zeker. Maar ik zal hem toelachen straks, dat weet ik ook.

 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 2 juni
copyright RS
.

vrijdag 4 maart 2016

Briefje

Tussen het nieuws van alledag, met groot en klein leed, ambitieuze toekomstplannen en inmiddels gestrande voormalige vergezichten, valt er op de redactie van deze krant heel soms gewoon een klein, lief briefje in de brievenbus. Een handgeschreven briefje dit keer.
Voor zover het feit dat het briefje handgeschreven is al niet verraadt dat het om een oudere lezer gaat, doet het handschrift dat wel. De hoofdletter E wordt niet meer gemaakt met fraaie krul in de top. En de onderkast 't' zie je nog zelden beginnen óp schrijfregel, dan schuin naar boven gaan, vervolgens loodrecht naar beneden om dan met een speels zwaaitje naar links te beginnen aan het streepje.
De interpunctie lijkt gevoelsmatig gekozen, maar dat maakt de boodschap des te meer 'recht uit het hart'.
Het briefje is gedateerd '24 febr.' en ondertekend met: 'Mevr. E. de Boode'. Uit Schalkwijk.
'Beste Redactie. 's Morgens half 9 ga ik de hond uitlaten, vind ik een tasje wil ik weggooien zit er een schildpadje in. Meegenomen in m'n jaszak. En thuis bleek, hij leefde, leuk toch? In een bakje gedaan. Woensdags volgende dag dierenambulance gebeld. En in deze tijd van vluchten en veel verdriet komt de dierenambulance mijn schildpadje ophalen. Daar word ik heel warm van. Zulke dingen gebeuren ook.'

 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 2 maart.

woensdag 27 januari 2016

Korte broek

Met pijn en moeite wist de Hollandse winter zich vorige week een etmaal onder het vriespunt te persen. Maar al gauw hulde Koning Winter zich weer in de mantel die hem tegenwoordig prettiger past: die van de herfst, met een knipoog naar de lente.
De gevolgen zijn evident: muggen dansten rond de kerstboom en de vlierbes loopt al uit. En ik weet niet of het waar is, maar de ingezakte verkoop van winterjassen schijnt V&D net dat laatste duwtje te hebben gegeven.
Hoe zou het zitten met de verkoop van korte broeken, vraag ik me af. Al sinds begin december verbaas ik me over opvallend veel mannen in korte broek. Ik heb gezocht, maar kan niets vinden over een nieuwe wintermode die herenpantalons tot boven de knieën voorschrijft. Ik zelf vind het er met zes graden boven nul nog steeds te koud voor.
Behalve om sportieve rondhol-types lijkt het te gaan om rockers en skaters. Blank dus, al dan niet met hipsterbaard. Het is het type roadie: mannen die je voor en na rockconcerten met de spullen van de band ziet slepen. Ik heb geen idee waar ze vandaan komen, en ik zeg dat omdat ik er één Duits en één Engels hoorde praten. Onder een van deze winterkortebroeken zag ik in het voorbijgaan een getatoeëerde roos op een kuit. 'Een bloeiende roos in januari, zie je, de natuur is in de war', dacht ik nog.
 Eerder geplaatst als 60 seconden in HD van 25 januari.